Миль Ми-8. Старый но золотой

Wielozadaniowe śmigłowce transportowe Mi-8MTW-5-1 przeznaczone dla Ministerstwa Obrony Federacji Rosyjskiej w hali montażu końcowego w zakładzie w Kazaniu.

Średni wielozadaniowy śmigłowiec transportowy Mi-8 ma już 55 lat, ale jest wciąż najliczniejszym śmigłowcem rosyjskim. Około trzy czwarte wszystkich śmigłowców wyprodukowanych w Rosji w ubiegłym roku to różne wersje Mi-8.

20 stycznia 1958 r. zespołowi konstrukcyjnemu Michaiła Mila (OKB-329) polecono rozwój średniego śmigłowca transportowego z napędem turbinowym. Powstały w wyniku tego Mi-8 w swoim pierwszym wariancie miał jeden silnik turbowałowy AI-24W i wystartował po raz pierwszy 24 czerwca 1961 r. pilotowany przez Borysa Zemskowa. Prototyp dwusilnikowy ze specjalnie dla niego zrobionymi silnikami TW2-117 wzbił się w powietrze po raz pierwszy 2 sierpnia 1962 r. z załogą Nikołaja Leszina. Pierwszy śmigłowiec seryjny opuścił zakład w Kazaniu 26 października 1965 r. (wcześniej pięć przedseryjnych śmigłowców zrobił w latach 1961-1962 zakład nr 23 w moskiewskiej dzielnicy Fili). W 1970 r. uruchomiono linię produkcyjną Mi-8 w zakładzie w Ułan-Ude. Do dzisiaj obie fabryki wyprodukowały 12 200 śmigłowców wszystkich wersji, w tym około 7800 z silnikami TW2-117 i 4400 z silnikami TW3-117. Latem 2014 r. Kazań świętował wyprodukowanie swojego 7500. Mi-8, czyli ponad 60% całej produkcji.

W Rosji wszystkie wojskowe śmigłowce noszą oznaczenie Mi-8 z dodatkowymi literami. Sufiks MT (i kolejne MTW, MTW-1, itd.) oznacza śmigłowce wyprodukowane w Kazaniu, natomiast AMT (AMTSz, itd.) są robione w Ułan-Ude. Odmiany eksportowe lub cywilne Mi-17 i Mi-171 pochodzą z Kazania, Mi-172 zaś – z Ułan-Ude, nawet gdy są one do siebie bardzo podobne.

Duże zamówienia się skończyły

Po „dołku” w latach dziewięćdziesiątych i pierwszej dekadzie XXI wieku, w latach 2011-2014 produkcja Mi-8 wzrosła do około 200 śmigłowców rocznie, mniej więcej po równo podzielone między oba zakłady. Stało się tak za sprawą ogromnych zamówień złożonych przez rosyjskie Ministerstwo Obrony, a także kilku dużych kontaktów zagranicznych z Indii, Stanów Zjednoczonych i Chin. Rosyjskie Ministerstwo Obrony wznowiły duże zakupy po wojnie z Gruzją w 2008 r. Najnowsze zamówienia opiewają na 140 śmigłowców Mi-8MTW-5-1 i 132 Mi-8AMTSz, oba zakontraktowane 1 marca 2011 r., oraz jeszcze 40 Mi-8AMTSz zamówionych 3 sierpnia 2013 r. Cena jednego Mi-8MTW-5-1 wynosi 216 milionów rubli (czyli około 6,6 dolarów, według ówczesnego kursu).

Największym klientem zagranicznym w ostatnich latach było Ministerstwo Obrony Indii, które 15 grudnia 2008 r. złożyło zamówienie na 80 śmigłowców Mi-17W-5 za 1,34 mld dolarów (czyli 16,8 miliona za śmigłowiec); zostały one dostarczone do Indii między 2011 i 2014 r. Kolejny indyjski kontrakt na 71 śmigłowców (59 dla Sił Powietrznych i 12 dla Ministerstwa Spraw Wewnętrznych) został podpisany 24 grudnia 2012 r.; ostatnie śmigłowce z tego kontraktu zostały dostarczone pod koniec 2015 r. W ramach kilku kontraktów począwszy od 2011 r. Stany Zjednoczone zakupiły 63 śmigłowce Mi-17W-5 dla armii Afganistanu; ostatnia partia dostała dostarczona w październiku 2014 r. Przykładowa cena z pierwszego kontraktu z maja 2011 r. wynosiła 17,4 milionów dolarów za jeden śmigłowiec; ceny zmieniały się w innych kontraktach. Chiny złożyły dwa zamówienia w 2009 i 2012 r., odpowiednio na 32 i 52 śmigłowce Mi-171E z Ułan-Ude. Zakład w Ułan-Ude dostarczył w 2015-2016 roku osiem Mi-171Sz do Angoli. Ten sam zakład wykonuje też kontrakt z Peru na 24 śmigłowce Mi-171Sz-P zamówione w grudniu 2013 r. Niewielkie liczby śmigłowców poszły w 2015 r. do Azerbejdżanu, Bangladeszu, Indonezji, Iraku, Korei Południowej, na Kubę, do Sri Lanki i Zambii.